پایگاه خبری / تحلیلی اثر – آیا شرکت‌های زیرمجموعه دفتر رهبری مالیات پرداخت می‌کنند؟
محمدرضا بادامچی نماینده تهران روز ۲۴ آذر ۹۸ در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت، مدعی شده شرکت‌های زیرمجموعه دفتر رهبر ایران مالیات پرداخت می‌کنند و گفته: «ستاد اجرایی فرمان امام و تمامی شرکت‌های وابسته به دستگاه‌های تابعه دفتر مقام معظم رهبری هم مالیات می‌پردازند. اسناد تسویه و پرداخت مالیات‌های آنها را شخصاً رویت کرده‌ام.»
آیا بنیادهای انقلابی و شرکت‌های وابسته دستگاه‌های زیر نظر رهبر ایران مالیات پرداخت می‌کنند؟
بنیادها و نهادهایی که از مالیات معاف هستند
بحث معافیت مالیاتی بنیادها و نهادهای زیر نظر رهبر ایران، موضوع امروز و دیروز نیست، سال‌ها است سه دولت خاتمی، احمدی نژاد و روحانی به طرق مختلف تلاش کردند تا این نهادها را ملزم به پرداخت مالیات کنند، اما تلاش آنها تا کنون به نتیجه نرسیده است.
۱۵ دی ۱۳۸۰ علی خامنه‌ای رهبر ایران در پاسخ به نامه مهدی کروبی رئیس وقت مجلس شورای اسلامی که خواستار لغو معافیت مالیاتی نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی شده بود می‌نویسد:
«اینجانب علی الاصول با لغو هرگونه امتیاز خاص برای نهادها و بنیادها موافقم. صرفا دغدغه‌ی هزینه‌های مأموریتی این دستگاه‌ها مانند جانبازان عزیز و خانواده‌های معظم شهیدان و محرومان و مستضعفان ذهن اینجانب را مشغول می‌کند و اگر این امر بنحو مناسب در بودجه‌ی عمومی پیش‌بینی شود و این دستگاه‌ها بویژه آموزشی و فرهنگی، در مورد ایفای وظایف خود دچار کمبود نشوند با لغو معافیت مالیاتی آنها موافقم و از آن حمایت می‌کنم.»
یعنی لغو معافیت مالیاتی را مشروط به افزودن ردیف بودجه خاص به ذی‌نفعان این بنیادها در قانون بودجه توسط دولت می کند، امری که در تضاد با هدف دولت و مجلس در لغو معافیت مالیاتی این نهادها بود.
سال ۱۳۹۷ سازمان امور مالیاتی اسامی ۱۰ بنیاد و نهادی را که بر اساس نظر رهبر ایران از شمول پرداخت مالیات‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم، معاف شده‌اند منتشر کرد:
بنیاد شهید و امور ایثارگران انقلاب اسلامی
کمیته امداد امام خمینی (ره)
سازمان تبلیغات اسلامی
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی
ستاد اجرایی فرمان امام خمینی
مرکز خدمات حوزه‌های علمیه
موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی
جامعه المصطفی العالمیه
از این میان سه نهاد بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام و بنیاد شهید رسما فعالیت‌های اقتصادی گسترده‌ای دارند.
بنیاد مستضعفان مالک ۱۱ هلدینگ بزرگ اقتصادی با ۱۸۵ شرکت زیرمجموعه غول اقتصادی ایران است. این بنیاد همچنین با ۳ هلدینگ بزرگ، مالک ۱۷ شرکت فعال در ساخت و ساز یکی از بزرگترین غول‌های ساخت و ساز ایران است. در گزارش حسابرسی سال ۹۵ این بنیاد به صراحت آمده که بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی از معافیت مالیاتی استفاده می‌کند.
سازمان اقتصادی کوثر، صاحب ده‌ها کارخانه، شرکت و بنگاه اقتصادی به همراه شرکت شاهد با مالکیت ۵ هلدینگ بزرگ اقتصادی و ده‌ها شرکت زیر مجموعه، موسسه اندوخته شاهد و بانک دی، مجموعه بنیاد شهید را به یکی دیگر از پنج غول اقتصادی ایران تبدیل کرده، غول اقتصادی‌ای که از مالیات معاف است. اگرچه با اصلاح اساسنامه «بنیاد شهید و امور ایثارگران» به عنوان یک معاونت تحت مدیریت رئیس جمهوری، قرار گرفته اما کماکان تحت نظارت رهبر ایران اداره می‌شود. مطابق اساسنامه این بنیاد باید گزارش عملکرد سالیانه خود را به رهبر ایران ارائه و کسب رهنمود کند. در ماده یازده اساسنامه نیز قید شده که تمامی دستور‌العمل‌ها و آیین نامه‌های بنیاد باید با رهنمودهای ابلاغی رهبر ایران تطابق داشته باشد.
ستاد اجرایی فرمان امام هم یکی از بزرگترین نهادهای اقتصادی است که حضور گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف اقتصادی، مالی و صنعتی دارد. هیچ گزارش رسمی درباره ارزش دارایی‌ها و گردش مالی سالانه این نهاد وجود ندارد، اما برخی منابع معتبر رسانه‌ای مانند رویترز آن را یک امپراطوری بزرگ مالی توصیف کرده‌اند که دارایی‌های آن بالغ بر چند ده میلیارد دلار است.
اما به جز ده نهاد ذکر شده در بالا، سازمان اقتصادی بزرگ دیگری هم وجود دارند که به رغم حضور گسترده و فعال در حوزه‌های مختلف اقتصادی، با دستور خامنه‌ای مالیات پرداخت نمی‌کنند: آستان قدس رضوی، و مجموعه بنگاه‌های اقتصادی زیر نظر سپاه و نیروهای مسلح.
مشخص نیست چرا این نهادها در فهرست وزارت اقتصاد و دارایی نیامده‌اند، اما شواهد قطعی درباره معافیت مالیاتی این دو مجموعه وجود دارد.
آن طور که روابط عمومی آستان قدس رضوی اعلام کرده، رهبر ایران طی نامه‌ای به تاریخ ۱۳ آذر ۱۳۹۵ جداگانه آستان قدس رضوی و شرکت‌ها و موسسات وابسته را از مالیات معاف کرده و گفته: «در خصوص معافیت مالی آستان قدس و شرکت‌ها و مؤسسات وابسته نظر همان است که قبلاً نیز گفته شده، نظر مبارک امام راحل (ره) نیز بر همین نهج بوده که درآمدهای آستان و شرکت‌ها و مؤسسات وابسته از پرداخت هرگونه مالیات معاف می‌باشند. البته این حکم شامل مالیات‌های تکلیفی و مالیات بر ارزش افزوده نمی‌باشد، لکن چون فعالیت‌های اقتصادی باید شفاف و رقابت پذیر باشد، توصیه می‌شود که مالیات شرکت‌ها و موسسات برابر مقررات محاسبه و پرداخت و به صورت «جمعی- خرجی» عیناً به آستان برگشت داده شود.»
به همین دلیل از سال ۱۳۹۷ دو ردیف، یکی در بخش منابع و یکی در بخش مصارف بودجه پیش‌بینی شده است. یکی با عنوان مالیات آستان قدس در بخش مالیات اشخاص حقوقی در جدول شماره ۵ و دیگری با عنوان استرداد مالیات آستان قدس رضوی در بخش درآمد-هزینه جدول شماره ۹.
به جز آستان قدس دو ردیف مشابه هم با عنوان «مالیات نهادهای انقلابی» و استرداد آن پیش‌بینی شده است.
در جدول شماره ۵ قانون بودجه سال ۱۳۹۷ و طی ردیف ۱۱۰۱۰۴ مبلغ ۱۰ میلیارد و ۸۷۲ میلیون تومان از محل مالیات نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی و طی ردیف ۱۱۰۱۱۱ همین قانون، مبلغ ۳۰ میلیارد تومان از محل مالیات شرکت‌ها و موسسات وابسته به آستان قدس رضوی درآمد دارد.
از آن سو در جدول شماره ۹ که به هزینه‌های متفرقه در سال ۱۳۹۷ پرداخته، طبق ردیف شماره ۴۱-۵۳۰۰۰۰ بابت استرداد مالیات شرکت‌ها و موسسات وابسته به آستان قدس رضوی مبلغ ۳۰ میلیارد تومان به این نهاد پرداخت می‌کند و طبق ردیف شماره ۶-۵۳۰۰۰۰ مبلغ ۱۸ میلیارد تومان بابت استرداد مالیات نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی پرداخت می‌کند. یعنی کل مالیاتی که از آستان قدس رضوی دریافت می‌کند را باز می‌گرداند و ۸ میلیارد تومان روی مالیاتی که از سایر بنیادهای انقلابی دریافت کرده می‌گذارد و به آنها باز می‌گرداند. معلوم نیست اختلاف حساب ردیف درآمد و هزینه (استرداد) «مالیات نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی» چیست. این اعداد و ارقام عینا در لایحه بودجه نیز آمده‌اند و حتی در مجلس تغییری نکرده‌اند. در لایحه بودجه سال ۹۹ نیز همین اختلاف وجود دارد، اما این بار مبلغ پیش‌بینی شده برای استرداد حدود یک میلیارد تومان کمتر از رقم پیش‌بینی شده برای دریافت مالیات است.
در لایحه بودجه سال آینده یک ردیف دیگر هم با عنوان «مالیات بنگاه‌های اقتصادی زیر مجموعه نیروهای مسلح و ستاد اجرایی فرمان امام» پیش‌بینی شده که جلوی آن مبلغ «یک» نوشته شده است. این ردیف مانند آستان قدس و نهادهای انقلابی، ردیف مشابه «استرداد» ندارد. در عوض در ردیف دیگری از جدول شماره ۹ (شماره ۵۵-۵۳۰۰۰۰) گفته شده قرار است مالیات وصول شده از ستاد اجرایی فرمان امام و بنگاه‌های اقتصادی نیروهای مسلح برای توسعه عدالت آموزشی، نوسازی و مقاوم سازی و خرید تجهیزات برای مدارس روستایی به آموزش و پرورش داده شود.
جمع‌بندی
محمدرضا بادامچی نماینده تهران، مدعی است اسنادی را دیده که طبق شرکت‌های زیرمجموعه دفتر رهبر ایران مالیات پرداخت می‌کنند، گفته: «ستاد اجرایی فرمان امام و تمامی شرکت‌های وابسته به دستگاه‌های تابعه دفتر مقام معظم رهبری هم مالیات می‌پردازند.»
ما نمی‌دانیم این نماینده مجلس چه چیزی را دیده، اما آن طور که شواهد و قرائن متقن نشان می‌دهند ستاد اجرایی فرمان امام و نهادهای بزرگ اقتصادی زیر نظر رهبر ایران، همچنان معاف از مالیات هستند و در سالهای گذشته چیزی تحت عنوان مالیات مشمول قانون مالیات‌های مستقیم پرداخت نکرده‌اند و اگر هم کرده‌اند بر اساس قانون بودجه عینا آن را پس گرفته‌اند.
در قوانین بودجه سالانه بعد از سال ۱۳۹۷ دو ردیف «مالیات» و «استرداد مالیات» برای آستان قدس و بنیادهای انقلاب اسلامی در نظر گرفته شده است. رهبر ایران در نامه‌ای که آذر ۳ سال پیش نوشته شده دستور داده بود مالیات آستان قدس رضوی محاسبه و پرداخت شود و به صورت جمعی-خرجی دوباره به این نهاد بازگردانده شود. در لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ که ۱۷ آذر ماه به مجلس داده شد، ردیف تازه‌ای با عنوان «مالیات بنگاه‌های اقتصادی زیر مجموعه نیروهای مسلح و ستاد اجرایی فرمان امام» پیش‌بینی شده که جلوی آن مبلغ نامعلوم «یک» نوشته شده است. معلوم نیست آیا این ردیف بر اساس مذاکرات پشت پرده برای پرداخت مالیات این نهادها پیش‌بینی شده یا اینکه راه برای توافق‌های احتمالی در آینده باز گذاشته شده است.
در بخشنامه سال ۱۳۹۵ وزارت اقتصاد و دارایی نام ده بنیاد انقلابی که زیر نظر رهبر ایران اداره ذکر شده است: بنیاد شهید و امور ایثارگران انقلاب اسلامی، کمیته امداد امام خمینی، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، ستاد اجرایی فرمان امام خمینی، مرکز خدمات حوزه‌های علمیه، موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی و جامعه المصطفی العالمیه. معلوم نیست چرا نام آستان قدس و بنگاه‌های اقتصادی نیروهای مسلح از قلم افتاده، اما این نهادها هم تا الان مالیات پرداخت نکرده‌اند.
ممکن است آقای بادامچی نماینده تهران اسناد تسویه و پرداخت مالیات‌های نهادهای انقلابی را شخصاً رویت کرده باشد ولی اگر به دیوان محاسبات مجلس مراجعه کند حتما صورتحساب استرداد مالیات‌های نهادهای انقلابی را هم مشاهده خواهد کرد.
در اینکه بنگاه‌ها و نهادهای اقتصادی زیر نظر رهبر ایران مالیات پرداخت نمی‌کنند، هیچ تردیدی نیست. مساله چنان واضح است که انکار آن تعجب‌برانگیز است
