درک مفاهیم انسان دوستی و بررسی علل نقض حقوق انسانی در بعضی جوامع

به مناسبت 19 آگوست – روز جهانی انسان دوستی  ، روزی که مجمع عمومی سازمان ملل در ماه دسامبر سال ۲۰۰۸ با صدور قطعنامه ای این روز را به عنوان روز جهانی انسان دوستی تعیین کرد. روز تجلیل از فعالیت های بشر دوستانه و انسان دوستانه برای ارتقا درک عمومی درباره فعالیت های جهانی که می تواند از صلح و منزلت انسانی حمایت کند و تجلیل از انسانهای که جان خود را در این مسیر از دست داده اند و یا همچنان برای گسترش چنین اهدافی تلاش می کنند .

شایان ذکر است روز جهانی انساندوستی فرصتی جهت شناخت آنانی است که برای کمک به دیگران به استقبال خطر و مصیبت می روند. این روز به وسیله مجمع عمومی سازمان ملل متحد انتخاب شد و همواره هم زمان با سالگرد انفجار بمب در مقر سازمان ملل متحد در بغداد (۱۹ اوت ۲۰۰۳) گرامی داشته می شود. همچنین روز جهانی انساندوستی فرصتی برای گرامیداشت جوهره ای است که اقدامات انساندوستی در سراسر جهان را ارج می نهد. همچنین  اختصاص چنین روزی به نام انسان دوستی تشویق دولت و سازمانهای دولتی و غیر دولتی به فعالیت های است که به امنیت و رفاه و صلح و احترام به بشریت منتهی می شود و اینکه هنوز تا چه اندازه به تلاش برای ایجاد آرامش و کم کردن تنش و دشمنی به فعایت های مشترک و جهانی نیاز مندیم .

جهانی که با مدرن شدن وسایل مدرن تری برای کشتار جمعی تولید کرد و انسان های مدرنی که برای حقوق بشر و نوع دوستی تلاش میکنند تا در مقابل جنگ و تبعیض ایستادگی کنند آنهم با تنها ابزاری که در دست دارند که همان منشور حقوق بشر است . ابزاری به دست نوع دوستان تا عشق و احترام به هم نوع را ترویج دهند .

درک مفاهیم انساندوستانه

درگذشته، «حقوق بشر» و «حقوق بين‌الملل بشردوستانه» به‌صورت مجزا تعریف می‌گردیدند. بر این اساس، حقوق بشر را حقوق زمان صلح و حقوق بين‌الملل بشردوستانه را حقوق زمان جنگ قلمداد مي‌كردند.

بنابراين، تصور اين بود كه هيچ رابطه و نسبتي ميان اين دو واژه وجود ندارد.

تعریف حقوق بشر

«حقوق بشر مجموعه‌ای از ارزش‌ها، مفاهيم، اسناد حقوقی بين‌المللی و ساز و كارهایی است كه در همه‌ی زمان‌ها و مكان‌ها از مقام، منزلت و كرامت انسانی همه‌ی افراد و يا گروه‌ها، صرفا به‌دليل اينكه انسانند، در مقابل همه‌ی دولت‌ها حمايت می‌كند». مهم‌ترين اسناد حقوق بشر شامل اعلامیه جهانی حقوق بشر، ميثاق بين‌المللی حقوق مدنی و سياسی و ميثاق بين‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌باشد.

تعريف حقوق بين‌الملل بشردوستانه

«حقوق بين‌الملل بشردوستانه شامل اصول و قواعد حقوقی است كه هدف آن حمايت از افراد و اموالی است كه در معرض تاثيرات درگيری‌های مسلحانه بين‌المللی و غير بين‌المللی دارند و همچنين تجديد روش‌ها، شيوه‌ها و ابزار آلات جنگی است» مهم‌ترين اسناد حقوق بشردوستانه شامل كنوانسيون‌های لاهه و كنوانسيون‌های چهارگانه ژنو و پروتكل الحاقی به كنوانسيون اخیر می‌باشد.

در پی تغيير و تحولاتی كه در نظام حقوق بين‌الملل در دو عرصه‌ی حقوق بشر و حقوق بشردوستانه صورت گرفت، قلمرو اجرايی مكانی و زمانی اين دو حقوق گسترش پيدا كرد. حقوق بشردوستانه و حقوق بشر در جهت هم‌گرايی به منظور حمايت از انسان و كرامت انسانی او توسعه يافته و به تدريج به سمت نزديک شدن حركت نمودند، اما اين رابطه به معني وابستگی يكی به ديگری و يا تشابه يكی با ديگری نيست.

هدف اصلي و اساسي اين دو شاخه‌ی حقوق بين‌الملل، حمايت از انسان، انسانيت و كرامت  انسانی است. قلمرو اجرايی اين دو حقوق مكمل يكديگرند. بدين صورت كه حقوق بشر هم در زمان صلح و هم در زمان جنگ قابل اجراست و حقوق بين‌الملل بشردوستانه مطلقا حقوق مربوط به زمان مخاصمات مسلحانه‌ی بين‌المللی و غير بين‌المللی نيست، بلكه در زمان صلح نيز حقوق بين‌الملل بشردوستانه اهمیت دارد و در اين هنگام، بايستی آن را توسعه داد و به آموزش آن افراد مربوطه پرداخت.

بنابراین، در حوزه‌ی اين دو حقوق، قواعد و مقرراتی مشتركی يافت می‌شود كه هم در زمان صلح و هم در زمان جنگ قابليت اجرايی دارند از جمله منع شكنجه و آزار، منع رفتار بی‌رحمانه، منع لطمه به حيثيت اشخاص و ...

بررسی علل نقض حقوق بشر در بعضی جوامع

پویایی، رشد و بقاء در جامعه با وجود شهروندان آگاه یا به وسیله آگاهی شهروندان حاصل میگردد و خود تضمین کننده آرامش و سلامت در جامعه است. هرچه آگاهی افراد جامعه نسبت به حقوق شهروندیشان بیشتر باشد به همان نسبت سطح زندگی آنها به لحاظ اجتماعی سیاسی اقتصادی و فرهنگی بالا میرود و البته این امر دوسویه است یعنی متقابلا در جامعه ای که مردمانش احساس امنیت نمیکنند و معضلات فردی و اجتماعی در جامعه رشد نموده،به همان نسبت حقوق شهروندی توسط مردم والبته حاکمیت مورد غفلت قرار گرفته است.با ذکر این نکته که در جوامعی که حقوق شهروندی نهادینه نشده باشد،رابطه مردم با حاکمیت متزلزل میگردد ،این سوال مطرح میشود که چرا با توجه به اهمیت موضوع،در برخی کشورها نهاد حاکمیت از رشد و شکوفایی حقوق شهروندی هراس دارد و راههای رهایی از آن چیست حس برتری و در پی آن کسب قدرت و بعضا انحصارطلبی و سلطه جویی ، با تایید تجربیات بسیار در طول تاریخ همواره با بشریت و به طریق اولی با حکومت کنندگان بوده است لذا نتیجه ای که حاصل میگردد این است که ملاک نظر حاکمیت در چنین کشورهایی سلطه کامل بر مردم،ذخایر و سرمایه های کشور است تا بدون هیچگونه پاسخگویی وبدون رقیب در این میدان به ناحق یکه تازی کنندو موفقیت آنها در این مسیر نیز یا با خودکامگی است یا بکارگیری حربه های قومی مذهبی که خود ریشه درعدم آگاهی مردم دارد.ناآگاهی وپیامد آن عقب ماندگی فکری در تمام ابعاد سبب رشد مفسدین خصوصا در بدنه حاکمیت میگردد لذا تلاش محققین، کشورهاو سازمانهای پیشرو در گسترش وشکوفایی حقوق شهروندی برای نجات بشریت از نظام سلطه وکمک به بالا بردن سطح زندگی مردم بسیار ارزشمند وتاثیرگذاراست.

۱۹ آگوست، روز جهانی انسان‌دوستی است. روزی که به انسان‌های بشردوست و کسانی که جان خود را برای کار بشردوستانه فدا کرده‌اند، اختصاص داده شده است.

با فرا رسیدن روز جهانی انسان دوستی امید می رود که سازمان ملل و نهادهای وابسته به آن با فاصله گرفتن از خط و مشی منفعت طلبانه سیاسی، به حمایت از کارکنان بشردوستانه در سراسر جهان بپردازند و در برابر قدرت ها و دول زورمداری که به راحتی حقوق انسان ها را پایمال می کنند بایستند.

 همان گونه که «والری آموس» معاون دبیر کل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه به مناسبت این روز جهانی در سال ۲۰۱۴ میلادی اعلام کرده است: «به دلیل گسترش بحران‌های بین‌المللی و نیازهای روز‌افزون بشردوستانه باید جنایتکارانی که به امداد‌گران حمله می‌کنند به سزای عمل‌شان برساند.» امید می رود زمینه حقوقی و حقیقی لازم برای کیفردهی مجرمان واقعی فراهم گردد.