نگاهی به ابعاد نقض حقوق بشر در ایران

چکیده ی کتاب :  

مطابق منشور اعلامیه جهانی حقوق بشر ، ما بعنوان یک انسان ، صاحب حقوق ذاتی و اساسی هستیم که هیچ دولت و حکومتی حق ندارد حقوق بشر را از ما بگیرد . تامل بر مطالب مندرج در این مجموعه و همچنین بررسی شواهد و گزارشات نقض حقوق بشر از جانب گزارشگران ویژه سازمان ملل متحد ، مصداق آن است  که دولت جمهوری اسلامی ایران هنوز یکی از بزرگترین ناقضان حقوق بشر در دنیا ست . جهل و خرافات و ناآگاهی مهمترین ابزاری است که دیکتاتورهای زمان از آن بهره بسیار میبرند .  اما برای گسستن این روند راهی هست و آن آگاهی یافتن ما از حقوق ذاتی و انسانی خویش است . اگر ما حقوق انسانی خود را بشناسیم و بدان آگاه باشیم ، برای احقاق حقوق خود اعتراض و مبارزه خواهیم کرد . 

ما در کشوری زندگی میکنیم که بسیاری از نهادهای رسمی آن ،  نه تنها حقوق بشر را درزمینه های گوناگون نقض میکنند بلکه اين سیاست به نام مذهب، سنت و يا مبارزه علیه غرب توجیه هم میشود .در کشوری که افراطی گری، خشونت آشکار، تبعیض، کینه، دخالت گسترده در حوزه خصوصی زندگی مردم و نگاه به گذشته بخش مهمی از زندگی روزمره مردم از نظام آموزشی تا رسانه های رسمی را در برمیگیرد. بنابراين فرهنگسازی برای حقوق بشر و نگاه انتقادی به بازنماها و باورهايی که برای افکار عمومی گاه امری بديهی به شمار میروند، کار آسانی نیست. اما شکل گیری تدريجی نوعی فرهنگ حقوق بشری در دل جامعه ، امری ضروری است.

کتابی که تحت عنوان " نگاهی به ابعاد نقض حقوق بشر در ایران "  اکنون پیش روی شماست ، مجموعه ای از 8 بخش جداگانه از اسناد و شواهد نقض حقوق بشردر کشورمان ايران است که بطور نمونه و تنها از خبرگزاری ھا و رسانه های داخلی مورد تائید جمهوری اسلامی انتخاب گرديده است .

بخش اول کتاب ) گزارشات نقض حقوق کودک  و نوجوان در ایران 

کودکان در ایران از جایگاه بسیار متزلزلی برخوردارند، به طوریکه به کودک به عنوان یک موجود مستقل نگاه نمی شود و حتی ساده ترین حقوق آنان نادیده گرفته می شود. همچنین کنوانسیون حقوق کودک در ایران با وجود تغییرات زیاد از جانب دولت ایران ،  که باعث از دست رفتن صورت اولیه و اصلی آن شده است، همچنان آن طور که باید و شاید اجرا نمی شود و دولت در این زمینه به تعهدات خود عمل نمیکند .  طبق گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری، دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران هنوز کودکانی که هنگام ارتکاب جرم زیر ۱۸ سال بوده‌اند را اعدام میکند . در حال حاضر ایران، عربستان سعودی، سودان، پاکستان و یمن تنها کشورهایی هستند که مجازات اعدام را در ارتباط با کودکان اجرا می کنند. 

کودکان در ایران قربانی خشونت یا بدرفتاری میشوند . آمار کودکان اعتیاد آنچنان در حال شد است که به یک بحران ملی تبدیل شده است  . امروزه شاهد وضعیت نابسامان  کودکان در خبابان‌ها و بکارگیری آنها در باندهای مافیایی هستیم. ایران در زمینه حقوق کودکان کار و خیابان وضعیت بحرانی دارد . طبق آمار ثبت احوال ایران در این سال بیش از ۴۰ هزار کودک، پیش از پایان دوران کودکی وارد زندگی زناشویی شده‌اند. در میان ازدواج‌های در سنین پایین، کودکان زیر ۱۰ سال نیز دیده می‌شوند. " کودک‌همسری"  ، "نوعی کودک‌آزاری با ابعاد آزار جسمی، عاطفی و ذهنی" است که با ادامه یافتن ازدواج کودکان در جامعه، اندک اندک تبدیل به یک جامعه نابالغ می‌شویم. جامعه‌ای که رشد کافی نیافته و بلوغ فکری ندارد. براساس سرشماری و آمار ، بیش از3 میلیون و 200 هزار کودک بین 6 تا 17ساله بازمانده از تحصیل در کشور وجود دارد که یا اصلاً به مدرسه نرفته‌اند و یا در طول سال‌های تحصیل به دلایل مختلف از تحصیل بازمانده‌اند. 

طبق ماده 27 اعلامیه جهانی حقوق بشر : بند اول - هر شخصی حق دارد كه از آموزش و پرورش بهره مند شود. آموزش و پرورش، و دست كم آموزش ابتدايی و پايه، بايد رايگان باشد.

اصل سی ام (30) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:

دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد. در اثر قوانین و عرف معمول که مبین مصالح و منافع کودک نیست، از طفولیت خود محروم می شوند. 

در حالیکه بطور عملی چنین امکاناتی از طرف دولت جمهوری اسلامی فراهم نشده و کودکان بسیاری از تحصیل بازمانده اند . 

بخش دوم )  گزارشات نقض حقوق زنان در ایران 

تقریباً نیمی از جمعیت ایران را زنان تشکیل می‌دهند. اما از دیرباز همواره شاهد آن بوده‌ایم که حقوق آنها به انحاء مختلف نقض شده است و پیوسته مورد کم‌لطفی و بی‌مهری قرار گرفته‌اند. یکی از انواع تبعیضات علیه زنان در دولت جمهوری اسلامی ایران ، خشونت سیاسی است و زمانی محقق می‌شود که حقوق انسانی زنان در قانون منعکس نشود و سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌های فرهنگی دولت در راستای برابری حقوق زن و مرد نباشد. در ایران که استبداد دینی وجود دارد، اعمال این نوع خشونت به راحتی می‌تواند توسط مجریان توجیه شود. بالا بودن آمار بیکاری، اعتیاد و همچین طلاق ، نقش جدیدی برای زنان به عنوان سرپرست خانوار تعریف می کند، نقشی که به هیچوجه در سناریوی فرهنگی و اقتصادی جامعه فعلی ایران به درستی تعریف و بازخوانی نشده است.

در ایران، نقض حقوق زنان به صورت سیستماتیک ومتداول ،هر روزه و در همه جا شاهدش هستیم.مواردی همچون اعمال خشونتهای جنسی علیه زنان، محدودیت های تحمیلی اجتماع ،تبعیض در ارائه فرصت های آموزشی برابر،سرکوب جنبش های اجتماعی زنان و از همه مهمتر فقدان قوانین مدنی و قضایی برابر وعادلانه است.قوانینی که مشخصا در تضاد با قوانین و اصول بین المللی است. نتیجه چنین شرایطی قرار گرفتن ایران درقعر جدول شکاف جنسیتی در میان کشورهای جهان،بنابر آمارهای بین المللی است. 

بخش سوم ) گزارشات  نقض حقوق پبروان ادیان در ایران 

وضعیت پیروان  مذهبی در ایران از جمله مواردی است که طی سال‌های اخیر همواره مورد انتقاد سازمان ملل، کشورهای غربی و نهادهای حقوق بشری بوده است؛ سازمان ملل متحد و مدافعان‌‌ حقوق‌‌ بشر می‌گویند ایران در این‌ زمینه تعهدات بین‌المللی‌ خود را نادیده‌‌ می‌گیرد. بازداشت‌ها و خشونت‌های هدفمند ارگان‌های امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی همچنان متوجه پیروان سایر ادیان در ایران است.پیروان ادیان در ایران  با اعدام و بازداشت و آزار و اذیت هایی مواجه هستند حتی آنها از استخدام در ادارات دولتی و تصدی سمت و  تحصیل و تدریس  در دانشگاهها هم منع هستند .

بخش چهارم ) گزارشات  نقض حقوق جوانان و دانشجویان در ایران 

نرخ بیکاری جوانان در رتبه 19 در میان کشورهای حوزه سند قرار دارد. ایران از نظر شاخص نسبت اشتغال نیز در رتبه 22 قرار دارد و بعد از کشورهای فلسطین، عراق و اردن پایین ترین نسبت اشتغال را به خود اختصاص داده است.

طبق اعلام سازمان جهانی کار، جمعیت جوان بیکار ایران به 1 میلیون و 321 هزارنفر رسیده که 931 هزارنفر آن مرد و 390 هزارنفر نیز زن هستند. متوسط دستمزد ماهیانه در ایران در سال 2012 میلادی 1 میلیون و 203 هزار و 327 تومان بوده و با وجود اینکه هر خانوار به صورت متوسط 3.55 نفر جمعیت داشته اما تنها 1.1 نفر از آن شاغل بودند.

بخش پنجم ) گزارشات نقض حقوق هنر و هنرمندان در ایران 

نقض آزادی بیان و اندیشه بطور آشکار در دولت جمهوری اسلامی ایران به چشم می خورد . در کشاکش دعواهای سیاسی صدا و هنر زنان ، موسیقی ایران هر روز بیش از پیش با محدودیت‌های ناننوشته مواجه می‌شود. با پیروزی انقلاب 1357 صدای زنان ممنوع شد و امروز پس از 39 سال از آن انقلاب ، نوازدگی زنان نیز ممنوع شده است. اکثر مراجع تقلید شیعه در ایران درباره گوش دادن به آواز زن ملاحظاتی دارند. برخی آن را از اساس حرام می دانند و عده ای هم می گویند در صورتی که به قصد شهوت و موجب مفسده باشد حرام است . در چند سال اخیر ، در ایران هر هفته یک خبر از برخورد با کنسرت‌های موسیقی یا لغو مجوز برنامه‌های موسیقی که بلیط آن به مردم فروخته شده و از وزارت ارشاد و دولت نیز مجوز داشته‌اند، شنیده می‌شود. 

طبق ماده 22 اعلامیه جهانی حقوق بشر : هر کس به عنوان عضو اجتماع حق امنیت اجتماعی دارد و مجاز است به وسیله مساعی ملی و همکاری بین المللی، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود را که لازمه مقام و نمو آزادانه شخصیت اوست با رعایت تشکیلات و منابع هر کشور به دست آورد.

بخش ششم ) گزارشات نقض حقوق محیط زیست در ایران 

در سالهای  اخیر شاهد تخریب شدید محیط زیست در بسیاری از شهرها و مناطق ایران بوده ایم . شرایط زندگی شهروندان ایرانی هم بسیار جای نگرانی دارد. آلودگی نه تنها تهران، که کیفیت زندگی را در بسیاری از شهرهای بزرگ نیز بشدت پایین آورده است. شوربختانه وضعیت سرزمین ما ایران از منظر رصدگران دریاچه ها و آبگیر ها هم وضعیت خوبی نیست و درواقع قهقرای زیست محیطی ای که در کشور ما آغاز شده از این عوارض زیبای طبیعت هم قربانی های زیادی گرفته و همچنان می گیرد. خشکی و ناپدید شدن بسیاری از آبگیر ها و باتلاق ها کشور، ورود فاضلاب های صنعتی و شهری و… به رودخانه های تغذیه کننده آن ها و بهره برداری ها نادرست گردشگری از جمله مهمترین بلایایی هستند که دامنگیر آبگیرهای ایران شده اند.

بخش هفتم ) مربوط به ارائه گزارشات نقض حقوق بشر در ایران  که توسط گزارشگران ویژه سازمان ملل متحد تهیه شده ، میباشد .  

بخش هشتم ) مجموعه  مقالاتی  با موضوعات متفاوت ارائه میگردد که موارد نقض حقوق بشر در ایران را مورد نقد و بررسی قرار میدهد . 

امید که  این مجموعه  با استناد بر مدارک و شواهد ارائه شده از نقض حقوق بشر در ایران ، گامی موثر در جهت روشنگری از حقایق و آگاهی رسانی برداشته باشد . طبق مفاد منشور اعلامیه جهانی حقوق بشر ، هر یک از ما انسانها دارای حقوق ذاتی و طبیعی هستیم  که متعلق به ماست  و هیچ کسی  نمیتواند آن را  را از ما بگیرد .

  مریم مرادی

ژانویه 2018

توضیح: برای دسترسی به نسخه الکترونیکی این کتاب، می توانید به وبسایت کتابخانه کانون دفاع از حقوق بشر در ایران مراجعه کنید.